Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Kapsamında Eser Sahibinin Hakları
05.12.1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında eser sahibinin hakları belirlenmiş ve koruma altına alınmıştır. Eser sahibinin hakları manevi ve mali haklara ayrılmıştır. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’n üçüncü bölümün ‘’Fikri Haklar’’ başlığı altında eser sahibinin hakları sayılmıştır. Genel olarak, 5846 sayılı Kanunun ile eser sahiplerin hakların ihlal edilmemesi ve mali haklardan yararlanması amaçlanmıştır. Eser sahibinin işbu Kanun kapsamında belirlenen haklarından yararlanması için fikir ve sanat eserlerin kayıtları ve tescilleri yapılmalıdır. Böylece hak sahiplerinin belirlenmesinde ispat kolaylığı da sağlanacaktır. Eser sahibine tanınan haklar ve salahiyetler eserin tamamını ve tüm parçalarını kapsamaktadır.
Eser sahibinin mali hakları işleme hakkından (FSEK m. 21), çoğaltma hakkından (FSEK m. 22), yayma hakkından (FSEK m. 23), temsil hakkından (FSEK m. 24) ve işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim hakkından ( FSEK m. 25) oluşmaktadır. İşbu hakların kullanımı sadece eser sahibine aittir. Eser sahibi ve memur, hizmetli veya işçi arasında özel bir sözleşme veyahut işin mahiyetinden aksi anlaşılmadıkça eserler üzerindeki hakları kendiliğinden kullanamazlar. İşbu hakların kullanımı kendilerine tahin edilmelidir. Eser yardımcıları ve yayımcıları ise, eser sahibi ile arasındaki sözleşmede hükme alındığı şekilde mali hakları kullanabilirler. Mali haklar birbirine bağlı olmadığından birinin kullanımı veya tasarrufu diğer hakları etkilemez.
Eser sahibinin manevi hakları ise, umuma arz salahiyetinden (FSEK m. 14), adın belirlenmesi salahiyetinden (FSEK m. 15), eserde değişiklik yapılmasını menetmekten (FSEK m. 16) ve eser sahibinin zilyed ve malike karşı haklarından ibarettir. Eser sahibinin manevi haklarını kullanması şahsına tanınmış olup aksi hali söz konusu olduğunda tazminat hakkı bulunmaktadır.
Stj. Av. Zehra Büyükdağ
